Czynna ochrona płazów

Jednym z najbardziej niebezpiecznych w życiu płaza momentów jest okres wiosennej wędrówki z zimowisk do zbiornika rozrodczego – ze względu na postępującą urbanizację i intensyfikację ruchu drogowego wiele płazów ginie na drogach w kolizji z samochodami. Dlatego członkowie TH NATRIX prowadzą akcję czynnej ochrony płazów na ich szlakach migracyjnych. 

Akcja prowadzona jest w trzech lokalizacjach w Polsce: we wrocławskiej dzielnicy Zalesie, na jednej z ulic w Bydgoszczy oraz na Pomorzu. 

1) Wrocław, okolice kąpieliska „Morskie Oko”

We Wrocławiu początki akcji sięgają 2010 roku, gdzie zaczęliśmy działać jeszcze jako członkowie Studenckiego Koła Naukowego Herpetologów UWr. Akcja z biegiem lat rozszerzała swój zakres – od 2012 roku zbieramy także dane morfometryczne – długość ciała i kończyn oraz masę płazów, notujemy także płeć. Dane te posłużą nam do analiz związanych ze strukturą płciową oraz kondycją populacji. Gromadzimy także dane dotyczące warunków meteorologicznych podczas każdego z dni migracji, chcąc w przyszłości dokonać analizy szeregów czasowych i zbadać związek liczebności migrującej frakcji ropuch, długości okresu migracji, momentu rozpoczęcia wędrówki z warunkami pogodowymi.  Niemal z roku na rok rośnie nam skuteczność działań, o czym świadczy m.in. malejąca śmiertelność. Dzieje się tak głównie z powodu naszej wzrastającej wiedzy o kierunkach, z których ropuchy migrują do zbiornika, ale także jest wynikiem rozpoczęcia stosowania wygrodzeń na tej części drogi, na której jest to fizycznie możliwe. 

W 2019 roku zakupienie materiałów na płotki było możliwe dzięki wsparciu Fundacji Santander (grant w konkursie „Tu mieszkam, tu zmieniam”). 

Nasza akcja spotyka się z pozytywną reakcją mieszkańców osiedla 🙂 

Przez 10 lat prowadzenia akcji udało nam się przenieść ponad sześć tysięcy ropuch szarych oraz zebrać cenne, wieloletnie dane, które posłużyły do opublikowania artykułu „Ocena efektywności metod czynnej ochrony ropuch szarych Bufo bufo na przykładzie populacji z wrocławskiego Zalesia.” (do pobrania w zakładce Publikacje). Mamy nadzieję, że posłuży on jako argument dla miasta do wprowadzenia czasowego zakazu poruszania się po drodze, przez którą migrują płazy.

Zgłosiliśmy trzykrotnie projekty (w 2018, 2019, 2021 roku) do Wrocławskiego Budżetu Obywatelskiego związane z infrastrukturalną poprawą bezpieczeństwa płazów w rejonie „Morskiego Oka”, mamy nadzieję, że w 2021 roku projekt zostanie wybrany w publicznym głosowaniu.  Jednocześnie staramy się interweniować w gminie, żeby uzyskać odgórne wsparcie naszych działań.  W 2020 i 2021 roku Zarząd Dróg i Utrzymania Miasta Wydziału za zgodą Inżynierii Miejskiej Urzędu Miejskiego Wrocławia postawił znak ostrzegawczy, informujący o migracji płazów.  Planujemy działać na rzecz stałej pomocy płazom przez jednostki miejskie. 

W 2023 roku, po 13 latach działań przy „Morskim Oku”, zakończyliśmy akcję przenoszenia płazów. Dlaczego to zrobiliśmy i co dalej z ochroną tej populacji można przeczytać TU i TU.

 

2) Akcja czynnej ochrony płazów na Pomorzu

Akcja prowadzona przez Gminę Wejherowo, na terenie wsi Łężyce została podjęta po raz pierwszy w 2019 roku z powodu dużej śmiertelności ropuch szarych na jezdni w poprzednich latach. W działania zaangażowany jest Paweł Janowski, członek Towarzystwa.

3) Bydgoszcz, Łęgnowo

Celem realizacji ochrony czynnej płazów podczas ich wiosennej migracji do zbiorników wodnych jest zmniejszenie śmiertelności na drogach wskutek przejechania przez samochód, dodatkowo w bydgoskim Łęgnowie – przejechania przez pociąg. Zabiegi ochronne skutkują większym sukcesem rozrodczym płazów, a tym samym wzrostem liczebności populacji. Ponadto podczas przeprowadzania ochrony czynnej dokonano spisu gatunkowego, określano płeć poszczególnych osobników oraz wiek, co służy badaniom różnorodności gatunkowej oraz pozwala określić parametry ekologiczne populacji (liczebność, zagęszczenie, strukturę wiekową i płciową, śmiertelność) poszczególnych gatunków. 

Kontrole były wykonywane codziennie w okresie migracji, od dnia zamontowania do dnia zdemontowania ogrodzenia. Kontrole odbywały się w godzinach porannych (6:00-9:00), a podczas dni najintensywniejszej migracji – również w godzinach popołudniowych (17:00-20:00). 

W roku 2018 przeniesiono łącznie 2085 płazów należących do 5 gatunków oraz pojedyncze okazy należące do grupy żab zielonych Pelophylax sp. Najliczniejszym gatunkiem była ropucha szara Bufo bufo, schwytano i przeniesiono łącznie 1983 osobniki, co stanowiło 95,2 % wszystkich przeniesionych płazów. U ropuchy szarej samce stanowiły 77,3% przeniesionych osobników. Intensywność migracji była uzależniona od warunków pogodowych, nasilała się po niewielkich opadach deszczu i przy temperaturze powyżej 5ºC.

W roku 2019 przeniesiono łącznie 1085 płazów należących do 6 gatunków. Najliczniejszym gatunkiem była ropucha szara Bufo bufo (92,4 % wszystkich przeniesionych płazów). U ropuchy szarej samce stanowiły 69,9% przeniesionych osobników. U żaby trawnej Rana temporaria było mniej więcej tyle samo schwytanych samic co samców. U traszki zwyczajnej Lissotriton vulgaris zauważono niewielką dysproporcję w stosunku samców (41%) do samic (59%). Migracja przebiegała bardzo nietypowo, ze względu na okresy przymrozków i upałów oraz braku opadów deszczu. W związku z tym zaobserwowano 4 punkty szczytowe migracji. Intensywność migracji była uzależniona od warunków pogodowych, podczas przymrozków i upałów ustawała, a po opadach wzrastała.

Akcja w Bydgoszczy się rozrasta i od 2023 roku dotyczy już dwóch miejsc w obrębie miasta. 

 

Na działania mamy zgody właściwych Regionalnych Dyrekcji Ochrony Środowiska.

Liniki do albumów z akcji: