Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska realizowała projekt Opracowanie zasad kontroli i zwalczania inwazyjnych gatunków obcych wraz z przeprowadzeniem pilotażowych działań i edukacją społeczną.

Odłowy koordynowane przez Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, prowadzone przez naszych członków, były elementem Części 3: inwazyjne gatunki żółwi.

W ramach projektu w okresie lipiec-październik 2021 w kilku miastach w Polsce (m.in. Warszawa, Wrocław, Poznań, Zalew Zemborzycki) zostały przeprowadzone działania pilotażowe polegające na opracowaniu metod odłowu wybranych gatunków obcych z polskich wód, w przypadku zwierząt – będą to żółwie i raki. Wyniki prac stworzą instrukcje dla samorządów lokalnych w całej Polsce umożliwiając podejmowanie stosownych reakcji mających na celu ochronę przyrody i gospodarki. 

Lokalizacje, w których odbędą się odłowy zostały wybrane ze względu na konkretne kryteria m.in. liczebność osobników w danym miejscu oraz znany stan populacji. 

W kilku miejscach w Fosie Miejskiej rozmieszczone zostały tzw. pułapki plażowiskowe, unoszące się na wodzie struktury zaopatrzone w pochylnie. Zasada jest bardzo prosta – wykorzystuje się naturalne zachowania żółwi, które lubią wygrzewać się na wystających z wody elementach. Żółw wchodzi na pochylnię i wpada do wnętrza pułapki, gdzie spokojnie i bezpiecznie czekać będzie na osoby prowadzące odłów. 

Kontrole pułapek są wykonywane z pontonu co 4-7 dni. Poza tym dodatkowo żółwie będą odławiane za pomocą podbieraków.

Po odłowieniu żółwie trafiły do miejsca tymczasowego przetrzymywania tj. Zakładu Biologii Ewolucyjnej i Ochrony Kręgowców UWr. Stamtąd zostały przetransportowane do jednego z dwóch azyli – w Lublinie lub w Poznaniu. W azylach spędzą resztę swojego życia, pod opieką osób doświadczonych w hodowli żółwi egzotycznych. Będą miały zapewnione odpowiednie warunki oraz opiekę weterynaryjną.
Odłowionym żółwiom nic się zatem nie stanie. Żaden żółw nie zginie w wyniku prowadzonych działań.

Żółw ozdobny (akurat ten gatunek żyje w Fosie Miejskiej we Wrocławiu) został wpisany na listę 100 najbardziej inwazyjnych gatunków w Polsce, Europie i na świecie. Żółwie te mają negatywny wpływ na całe biotopy wodne. Nie mają naturalnych wrogów, są żarłoczne, więc bardzo szybko redukuja populacje rodzimych płazów, ryb czy bezkręgowców. Są inkubatorem i wektorem wielu chorób pasożytniczych. Takie bakterie jak Salmonella spp. są potencjalnym zagrożeniem dla ludzi, którzy korzystają rekreacyjnie ze zbiorników, w których żyją żółwie. Patogeny mogą przenosić się także na inne zbiorniki za pomocą ptaków. 

Poza terenami miejskimi żółwie obce zagrażają naszemu rodzimemu, rzadkiemu żółwiowi błotnemu.

Żółwie obce są zagrożeniem dla różnorodności biologicznej i przekształcają ekosystemy wodne, powodując ich degradację. 

Jest też druga strona medalu – bezpieczeństwo samych żółwi, w tym podatność na choroby. Ich obecność w środowisku to efekt PORZUCENIA przez człowieka. Nie one są winne sytuacji, w jakiej się znalazły, a dla dobra ich oraz przyrody powinny zostać odłowione i umieszczone w azylach.

Żółw ozdobny pochodzi z Ameryki Północnej, skąd przez lata był masowo eksportowany na cały świat. W latach dziewięćdziesiątych do Polski trafiało ok 100 000 osobników rocznie. Był to popularny gatunek kupowany w sklepach zoologicznych. Młode osobniki są wielkości monety 5 zł, ale gatunek ten osiąga znaczne rozmiary, a jego hodowla jest wymagająca. Zwierzęta, które zaczęły sprawiać kłopoty lub znudziły się właścicielom były „uwalniane” do środowiska naturalnego.

Obowiązuje Ustawa o gatunkach obcych, która nałożyła na samorządy obowiązek usuwania ze środowiska naturalnego gatunków obcych – żeby to zrobić gminy potrzebują znać miejsca ich występowania, co można zrobić zgodnie z INSTRUKCJĄ. Dodatkowo można obserwację każdego żółwia w Polsce wysłać przez stworzony przez nas formularz.

Nie ma możliwości zaadoptowania żółwia odłowionego w ramach projektu.