W Polsce występuje naturalnie pięć gatunków węży. Są to:
zaskroniec zwyczajny
zaskroniec rybołów
gniewosz plamisty
wąż Eskulapa
żmija zygzakowata
Jedynie żmija jest wężem jadowitym. Pozostałe węże nie są zdolne do wydzielania jadu.

Żmija (w odróżnieniu do pozostałych gatunków węży) posiada pionową źrenicę oraz mniej lub bardziej wyraźny zygzak* biegnący wzdłuż kręgosłupa.
Pozostałe cechy wymagają już większego opatrzenia - po szczegóły odsyłamy do kafelka u góry strony "Żmija a inne węże".

* zygzaka nie będzie posiadała żmija melanistyczna czyli cała czarna.

Jak NIE WYGLĄDA żmija?
- nie ma okrągłej źrenicy
- nie ma jasnych plam z tyłu głowy
- wzór na ciele nie ma postaci rzędów plamek

Więcej TUTAJ (infografika w PDF)

To, co w przypadku każdego dzikiego zwierzęcia - zostaw go w spokoju, chyba że widzisz że coś mu zagraża. Wtedy, w zależności od okoliczności - możesz spróbować mu pomóc.
Jeśli wygrzewa się na ruchliwej drodze, możesz spróbować przepłoszyć go na pobocze - wystarczy, ze do niego podejdziesz. Nie bierz go w ręce!
Jeśli znajduje się w pułapce, z której nie jest w stanie wyjść, np. w głębokim dole o pionowych ścianach, możesz próbować go wyciągnąć - ale tylko, jeżeli masz pewność, że to nie żmija zygzakowata. W przeciwnym razie lepiej wezwać na pomoc straż miejską lub strażaków.

Przede wszystkim - z reguły nie ma powodów do obaw - są bardzo duże szanse, że to jeden z niejadowitych gatunków. Najczęściej w swoim ogrodzie spotkasz zaskrońca zwyczajnego lub (mylonego z wężem) padalca, czyli beznogą jaszczurkę. W przypadku żmii też jesteś w stanie z nią koegzystować. Kilka wskazówek jak to zrobić znajdziesz w TYM wpisie.

Są dwa podejścia:
1) Zostaw go - chociaż brzmi to dość brutalnie, węże są częścią ekosystemu - polują i same bywają ofiarami. Na martwym zwierzęciu pożywić się może duża liczba innych organizmów. Istnieje też szansa, że mimo obrażeń wyzdrowieje i będzie w stanie funkcjonować normalnie.
2) Jeśli jesteś w stanie to umieść go bezpiecznie (dla niego i dla siebie - w przypadku żmii) w jakimś szczelnym, ale wentylowanym pojemniku i przetransportuj do weterynarza. Możesz też wezwać na pomoc weterynarza, który ma umowę z gminą na pomoc dzikim rannym zwierzętom.

Absolutnie NIE. Jest to niezgodne z prawem oraz nieetyczne - zwierzę zabrane z naturalnego środowiska do sztucznych warunków w niewielkim terrarium w większości przypadków nie przeżyje.
Marzenia o posiadaniu węża w domu można obecnie realizować niewielkim kosztem - w handlu jest wiele ciekawych i przyjemnych dla oka gatunków. Pamiętaj jednak, by przed decyzją o zakupie jakiegokolwiek zwierzęcia, dokładnie zapoznać się z warunkami jego hodowli.

Nie, żmija nigdy nie atakuje człowieka. Wszystkie pokąsania człowieka przez żmiję mają miejsce WYŁĄCZNIE w obronie własnej.
Żmija kąsa jedynie wtedy, gdy zostanie zaskoczona lub gdy nie ma drogi ucieczki. Jej jad służy do polowania na drobne ssaki, a jego produkcja jest bardzo kosztowna energetycznie - nie ma więc żadnego powodu, dla którego żmija miałaby tracić go na wielokrotnie większego od niej człowieka.
W dodatku żmija nie potrafi „rzucić się” na człowieka, jej zasięg poziomy i pionowy jest mocno ograniczony (kilkanaście centymetrów, ok. 1/3 długości ciała). Nie goni też za oddalającym się człowiekiem. Nawet jeśli zdarzy nam się niespodziewanie natknąć na żmiję, wystarczy się wycofać lub ją obejść.

W zależności od gatunku i wieku węża - mogą to być ryby, płazy (to jedzą zaskrońce), drobne ssaki (gniewosz, żmija, wąż Eskulapa), inne gady (gniewosz), ptaki (wąż Eskulapa).
Największe ofiary węży w zdecydowanej większości przypadków to zwierzęta nieduże, mniejsze od pięści dorosłego człowieka.

W przypadku ukąszenia należy przede wszystkim zachować spokój, ograniczyć wysiłek i wezwać fachową pomoc (tel. 112 lub 999). Wskazane jest trzymanie pokąsanego miejsca poniżej poziomu serca, ewentualnie obłożenie miejsca pokąsania lodem.
Co ważne - wszelkie dodatkowe interwencje, np. zakładania opaski uciskowej, nacinanie rany, wysysanie jadu, niewskazane, ponieważ same w sobie mogą być szkodliwe.
Nie ma powodu do paniki - spora część ukąszeń żmii to tzw. "ukąszenia suche", podczas których nie następuje wstrzyknięcie jadu. A nawet jeśli żmija wpuści nam jad do krwioobiegu - nie grozi nam niebezpieczeństwo, o czym można przeczytać TUTAJ (PDF).

A czy muszą być "pożyteczne" dla człowieka? Węże, tak jak każde zwierzę, są częścią przyrody. Spróbujmy wyobrazić sobie grę jenga - która polega na wyciąganiu klocków z wieży tak długo, zanim cała konstrukcja się nie zawali. Tak samo wygląda ekosystem - nie jesteśmy w stanie przewidzieć, brak którego z gatunków spowoduje całkowite załamanie się ekosystemu, w którym żyjemy.
Z pewnością jednak większość węży jest w stanie regulować populacje drobnych ssaków w naszym otoczeniu.

Pytanie jest przewrotne, gdyż węże w Polsce można spotkać... w zasadzie wszędzie. Mają swoje siedliska na łąkach, w wyrobiskach odkrywkowych, w lasach, na mokradłach, przy zbiornikach wodnych, w górach, na nizinach.
Żyją także w miastach - i to nie tylko w lasach miejskich czy parkach, ale także w przydomowych ogrodach. Najczęściej jednak ludzie ich nie widzą, bo zwierzęta schodzą nam z drogi - jesteśmy dla nich zagrożeniem.

Tak, wszystkie gatunki węży w Polsce są pod ochroną, co oznacza m.in. że nie można ich zabijać, okaleczać, łapać, niszczyć ich jaj, przetrzymywać w domu, niszczyć ich siedlisk, schronień itp.
Wszystkie zakazy w stosunku do gatunków chronionych wymienione są w art. 52 Ustawy o ochronie przyrody.

Węże (czy szerzej: gady) żyjące w Polsce nie powinny być aktywne w okresie zimowym. Jednak wraz ze zmianami klimatycznymi i coraz cieplejszymi zimami, coraz częściej możemy spotkać jaszczurki czy węże poza swoimi schronieniami zimowymi. Dlaczego to szkodliwe, możecie przeczytać TUTAJ.
Jeżeli widzieliście gady zimą, zgłoście nam koniecznie poprzez ankietę.